توضیحات

دانلود پایان نامه رشته معارف

موقعیت جغرافیایی عربستان و اوضاع اجتماعی –سیاسی آن پیش از اسلام و پس ازآن

چکیده

عربستان یا شبه جزیره عربستان سرزمینی است در منتهی الیه جنوب غربی آسیا به شكل مربع مستطیل با ضلعهای نامتساوی كه بین 12 و 32 درجه عرض شمالی و 35 و 60 درجه طول شرقی میان آفریقا و قسمت بزرگی از آسیا قرار گرفته است . مساحت این سرزمین به دو میلیون و ششصدهزار كیلومتر مربع می رسد. عربستان از شمال به كشورهای اردن و عراق از شره به خلیج فارس و دریای عمان و دریای عرب ، از جنوب به خلیج عدن و از سوی مغرب به دریای سرخ محدود است . چنانكه می بینیم سرزمین عربستان از سه جانب به دریا پیوسته و این سه جانب را پنج دریا فرا گرفته است ،‌و تنها از سمت شمال است كه به خشكی منتهی می شود. با اینهمه دورن این سرزمین از آب كه مایه زندگانی هر جانداری است بهره چندانی ندارد.

در سراسر این منطقه گستره رودخانه ای كه وسیله حمل و نقل باشد یافت نمی شود . تنها رودیك ه در آن جریان دارد در وادی حجر (در یمن است) كه در ازای آن از یكصد كیلومتر بیشتر نیست .رشته كوههای بلندی كه از شبه جزیره سینا آغاز و در امتداد دریای سرخ تا خلیج فارس كشیده می شود همچون دیواری بلند آنرا فرا گرفته است . در خلال این كوهها دره های كوچك و بزرگی وجود دارد كه عرب آن را وادی می گوید. مهمترین این وادیها سرحان رومه ، دواسر و حَضرَ موت است . روزگاران پیش از اسلام بعض این وادیها مانند (سرحان) راه تجارتی بوده است . سراسر ساحل دریاهای اطراف آن – جز در چند منطقه – پر از اسفنجها و مانعهای طبیعی است كه كشتی نمی تواند در آن پهلو بگیرد.

اگر از كوههایی كه همچون باروی استوار گرد عربستان را فرا گرفته است بگذرید و بدرون سرزمین برسید به مانعهای دیگری بر خواهید خورد ،‌چنانكه در شمال آن بادیه الشام است كه از حدود فلسطین تا جنوب غربی عراق كشیده است ،‌و در جنوب آن بیابان ،‌بیابان وسیع دیگری است بنام نَفود كه هفتاد هزار كیلومتر مربع وسعت دارد و از شن نرم پوشیده شده است . وزش باد توده های شن را از این سو ب هآن سو می بردو ایجاد راه را در دنیای قدیم – ناممكن می ساخت.

از جنوب به سمت شرق این شبه جزیره بیابان دیگری است به نام الرُْبع الخالی كه تا امروز همچنان خالی است . وسعت این بیابان به پانصد هزار كیلومتر مربع می رسد و می توان گفت پهناورترین بیابانهای خشك و خالی جهانست . بین الربع الخالی و نفوذ بیابان دیگری است به نام دَهنا كه آنهم از ریگ روان پوشیده است و به خاطرم همین مانعهای طبیعی هزاران سال شبه جزیره عربستان در خاموشی و گمنامی بسر می برد. بدون تردیدی اگر دین اسلام در این سرزمین پدید نمی آمد ،‌و از آنجا به دیگر سرزمینهای جهان نمی رفت عربستان همچنان در انزوا بسر می برد و یا اینكه توجه چندانی بدان نمی شد. با اینهمه نباید پنداشت كه پیش از اسلام در این منطقه از آبادانی و تمدن نشانی نبوده است .

چنانكه خواهیم نوشت قسمت مستعد آن (جنوب ) آبادان بود و دولتهایی در آنجا تاسیس شده است . همچنین در دیگر قسمتها نیز تمدنهایی (هر چند به صورت ناقص) وجود داشته است . ساكنان این سرزمین را عرب می نامند. در اینكه معنی عرب چیست و از چه زمان آن مردم را بدین نام نامیده اند و این مردم از كجا بدین سرزمین آمده اند هنوز میان نژاد شناسان اختلاف است . بعض داستانهای پیش از اسلام كه پس از اسلام گرد آمده و به نام تاریخ معروف شده است گوید چون نام نیای آن مردم یَعرَب بن قحطان بوده است فرزندان او عرب نام گرفته اند.

کلمات کلیدی:

اسلام

اوضاع اجتماعی و سیاسی